In onze samenleving is het bijna onmogelijk om jongeren nog los te zien van hun smartphone. Deze apparaten zijn allang niet meer alleen bedoeld om te bellen of te appen. Ze zijn een verlengstuk van hun identiteit geworden, een digitaal visitekaartje waarmee ze dagelijks laten zien wie ze zijn en wat ze belangrijk vinden. De drang om gezien te worden en de wens om indruk te maken op anderen, spelen hierin een enorme rol. Jongeren willen erkenning. Ze willen niet zomaar iemand zijn; ze willen iemand zijn die telt. Iemand over wie gepraat wordt, iemand die likes binnenharkt alsof het gratis geld is.
Dit verlangen naar goedkeuring is zo sterk dat sommigen bereid zijn om ver te gaan. Grenzen vervagen, en acties die vroeger ondenkbaar waren, lijken nu ineens normaal. Dat zagen we ook onlangs terug in beelden van een confrontatie tussen twee jongeren in de Bijlmer. Wat begon als een simpele woordenwisseling, liep al snel compleet uit de hand. Binnen een paar seconden veranderde de sfeer van wat lacherige opmerkingen naar een serieuze situatie vol dreiging en agressie.
Omstanders, vaak ook jongeren, stonden eromheen en filmden alles met hun telefoons. Je ziet ze niet ingrijpen of proberen te de-escaleren. Nee, ze staan erbij alsof ze naar een live show kijken, een exclusief optreden dat maar één keer plaatsvindt. Dit soort situaties zegt veel over de tijd waarin we leven. Het gaat niet meer om wat er gebeurt, maar om wie het als eerste op zijn Instagram Stories heeft gezet.
Het dieptepunt van deze beelden kwam toen één van de jongeren ineens een wapen trok. Een moment dat je normaal gesproken alleen in films ziet, maar dit was de keiharde werkelijkheid. Iedereen deinsde achteruit. Wat begon als een ruzie over iets onbenulligs, werd ineens een levensgevaarlijke situatie. Dat is misschien nog wel het meest zorgwekkende: hoe snel jongeren tegenwoordig overgaan tot extreme middelen om hun punt te maken of zichzelf te verdedigen.
Deze trend onder jongeren in stedelijke gebieden is al langer gaande. Wapens worden steeds vaker gezien als iets dat erbij hoort, als een soort ‘verzekering’ tegen de gevaren van buitenaf. Maar het gaat verder dan zelfbescherming. Het heeft ook te maken met status, met macht, met angst en met respect. Hoe harder je overkomt, hoe meer mensen je met rust laten. Althans, dat denken ze.
De oorzaak hiervan ligt deels in de invloed van sociale media. Platforms als Instagram en TikTok creëren een wereld waarin je voortdurend wordt vergeleken met anderen. Je ziet anderen die meer volgers hebben, meer merkkleding dragen, duurdere horloges showen en hun hele leven presenteren als één groot succesverhaal. Dat zet druk op jongeren die het gevoel hebben dat ze ook mee moeten komen in deze ratrace. Ze willen niet achterblijven. Ze willen dezelfde bewondering krijgen. En als daar heftige of grensoverschrijdende acties voor nodig zijn, dan is dat voor sommigen geen probleem.